2009 yılında Bitcoin’in hayata geçmesiyle birlikte başlayan kripto para dünyası, piyasalara sürüldüğü günden itibaren hızla gelişmektedir. Öyle ki Bitcoin ile başlayan kripto para dünyası zaman içerisinde farklı kripto para birimleri ile kripto para piyasası canlanmıştır. Özellikle geleneksel finans sistemleri teknoloji ve dijitalin gelişmesiyle kripto paraların yükselişi de artar. Merkezi olmayan bir sistem olan kripto paralar şeffaf ve güvenli yapısı ile finansal piyasalarda yeni bir çağı temsil eder. Blockchain teknolojisi, sayesinde güvenli bir altyapıya sahip olan kripto paralar bu altı yapıyı kullanarak farklılaşır.
Kripto Para Nedir? Temeli Neye Dayanır?
Kripto para birimlerine geçmeden önce kripto para nedir sorusuna cevap verelim. Kripto para, geleneksel para birimlerinden farklı olarak dijital ortamda varlık gösteren ve işlem gören dijital bir para birimdir. Gelecekteki nakit ihtiyaçlarının yerini alabilecek bir finansal araç olan kripto paralar güvenli ve doğrulanabilir olma özellikleri sayesinde zaman içinde hızla gelişmiştir. Kripto paraların temeli, merkeziyetsiz bir otorite içerisinde güvenli ve şeffaf işlem yapabilme özelliğine dayanır. Bitcoin ile başlayan bu dijital varlıklar merkezi olmayan bir finansal sistem oluşturmayı amaçlamaktadır. Bu amaç altında blockchain teknolojisi yatmakta olup merkeziyetsiz bir altyapı sunmaktadır. Böylece bu blok zinciri her işlemi birbirine bağlayarak değiştirilemez bir şekilde veri tabanına kaydeder.
Kripto Para Birimleri Çeşitleri
Finansal sistemlerin şekillendirilmesinde rol oynayan kripto paralar, günümüzde yaygın bir şekilde kullanılır. Kripto para türleri birden farklı çeşide sahip olup pek çok farklı sektörde faaliyet göstermektedir. Kripto paralar kendi içerisinde kullanıldığı platformlara göre ayrılır. Beş farklı başlık altında incelenebilen bu kripto paralar şu şekilde gösterilebilir.
Ödeme Yapmak İçin Kullanılan Kripto Para Birimleri
Ödeme yapmak için kullanılan kripto para birimleri, birden farklı seçenek ile karşına çıkar. Bir blok zinciri yazılım üstüne de dağıtılan bilgisayar ağı üzerindeki dijital para birimleridir. Nakit ile rekabet edebilme potansiyeline sahip bu kriptolar, belirli kullanım alanları ve sektörlerde geçerlidir. Dijital ortamda kullanılan kripto paralar kendine özgü bir verimlilik ve çeşitli avantaj sunar. Kripto para piyasasında en çok kullanılan kripto para ödeme varlıkları şu şekilde gösterilebilir.
- Bitcoin (BTC)
- Ethereum
- Bitcoin Cash (BCH)
- Tether (USDT)
- Dash (DASH)
- Dogecoin (DOGE)
- Ripple (XRP)
- Litecoin (LTC)
- Nano (NANO)
- Monero (XMR)
- Shiba Inu (SHIB)
- Stellar (XLM)
- Zcash (ZEC)
Finansal Fayda Sağlayan Kripto Birimleri
Finansal anlamda fayda sağlayan kripto paralar, diğer kripto para varlıklarını yönetmeni ve takas edebilmesini kolaylaştırır. Bu dijital varlıklar ile merkeziyetsiz herhangi bir borsada işlem yapmaya yardımcı olurken varlığın nasıl işlenmesi konusunda da karar almayı sağlar. Finansal kripto para varlıkları erken dönem kripto para projeleri ile yatırımcıları birbirine bağlayabilme özelliğine de sahip. Finansal anlamada avantaja dönüşebileceğin finansal kripto para birimleri yatırım portföyünü çoğaltmana da fayda sağlayabilir. Bu kripto para isimleri Kraken borsasında yer alıyor olup şu şekilde sıralanabilir:
- Augur (REP)
- Curve (CRV)
- Balancer (BAL)
- Compound (COMP)
- Kava (KAVA)
- Kyber Network (KNC)
- Synthetix Network Token (SNX)
- Chainlink (LINK)
Altyapı Oluşturan Kripto Paralar
Kripto para birimleri içerisinde altyapı oluşturan para birimleri de yer alır. Bu kripto paralar paylaşılmış bir blok zinciri yazılımı ağında birden farklı kripto parayı barındırabilir. Bu yazılım ağlarından en bilineni Ethereum’dur. Ethereum Ether olarak bilinen bir kripto varlık olarak adlandırılır. Ether ağı üzerinde merkezi olmayan bir uygulama yaratabilmek ve kullanmak için satın alınması gereken bir altyapı ürünü olduğu için sektörde sıklıkla adı duyulur. Bu kripto para varlıkları farklı kullanımlara sahip olup sektör ve amaca göre birbirlerinden farklılaşır. Kısacası altyapı kripto paraları birden fazla blok zincirini birbirine bağlayarak kullanıcılar arasında işlem yapabilecek ortamı oluşturmaktadır.
- Solana (SOL)
- Lisk (LSK)
- Ethereum (ETH)
- Algorand (ALGO)
- Cosmos (ATOM)
- Ethereum Classic (ETC)
- Cardano (ADA)
- Kusama (KSM)
- Tezos (XTZ)
- Tron (TRX)
- Waves (WAVES)
Hizmet Alanına Özgü Geliştirilen Kripto Para Birimleri
Kripto para birimleri hizmet alanı için de de kullanılabilen bir blok zinciri içerisinde yer alabilir. Kişisel ya da kurumsal verileri yönetmek için çeşitli araçlar sunulabiliyor. Özellikle finansal tabanlı ürünleri harici veri kaynaklarına erişimi ve incelenmesi noktasında yardımcı olur. Bunun yanında dijital bir kimlik sağlamak ve bireylerin bu platformalar üzerine kayıtlarını blok zinciri üzerine bağlamak amacıyla üretilir.
- Filecoin (FIL)
- KuCoin Token (KCS)
- Orchis (OXT)
- Siacoin (SC)
- BAT
- Huobi Token (HT)
- Storj (STORJ)
Hizmet kripto para birimleri çoğunlukla bağlı olduğu kripto para borsası içinde kullanıla kripto para varlıkları olarak yer alır.
Medya ve Eğlence Kripto Para Birimleri
Medya ve eğlence alanında kullanılan kripto para birimleri olan bu dijital varlıklar ödüllendirme amaçlı kullanılır. Oyun içerikleri ve sosyal medya gibi alanlarda faal bir şekilde kullanılan medya kripto paraları sanal ve gerçeklik teknolojileri ile birlikte dijital dünyaları destekleme amacı içerisindedir. En bilinen para birimi Basci Attention Token (BAT) olarak kripto para piyasasında yer alır. Bunun yanında diğer birimler ise şu şekildedir:
- Audis (AUDIOS)
- Enjin Coin (ENJ)
- Chilizz Coin (CHZ)
- Theta Token (THETA)
- Basic Attention Token (BAT)
Medya ve eğlence kripto para birimleri arasında meme coinler de yer alır. Çoğunlukla şaka karakterlerini temsil eden bu coin’ler, popülerliği ve eğlenceyi daha sürdürülebilir kılar. Bu coin’ler arasında ise Dogecoin (DOGE) ve Shiba Inu (SHIB) meme coin bulunur.
Proof of Work (PoW) Kripto Para Birimleri
Proof of Work coin’leri olarak bilinen PoW kripto para birimleri, PoW mekanizması üzerinde yaratılan coin’leri olarak yer alır. Bu mekanizma kripto grafik olarak sıfır bilgi ispatı (zero-knowledge proof) olarak ilerler. bu kripto para birimlerine;
- Bitcoin (BTC)
- Dogecoin (DOGE)
- Ethereum (ETH)
- Ethereum Classic (ETC)
- Zcash (ZEC)
Proof of Stake Coin’ler (PoS) Kripto Para Birimleri
Proof of Stake (PoS) kripto para biri birimleri, PoS protokolleri kullanılarak tasarlanan kripto para varlıkları arasında yer alır. Bu varlıklar ilgili kripto para ile orantılı bir şekilde çalışan blockchain mekanizması içinde bulunur. Pos blockchain ağları üzerinde dağıtılmış olan bu kripto paralar onaylanmaları için Ethereum ile stake etmeleri gerekir. Böylece piyasalarda işlem görülebilecektir. Bu kripto para birimleri arasında:
- Eos (EOS)
- Algorand (ALGO)
- Tezos (XTZ)
- Cardano (ADA)
- Cosmos (ATOM)
- Tron (TRX)
Diğer En Popüler Kripto Para Birimleri
Kripto para birimleri ortaya çıktığı günden itibaren hızlı bir şekilde ilerleme kat ediyor. Temelde iki farklı noktaya ayrılan bu kripto para birimleri coin ve token olmak üzere ikiye ayrılabiliyor. Fakat temelde ikisi de birer kripto para sayılarak kullanım amaçları ve hizmet ettiği platforma yönelik farklı kullanımları bulunuyor. Yukarıda da kripto para birimlerinin hizmet ettiği farklı alanları da verdik. Şimdi de kripto para çeşitleri içerisinde yer alan diğer kripto para birimlerine göz atalım.
- Coin: Blockchain platformu üzerinde takas edilebilen kripto para birimleri olarak yer alır. Çoğunlukla değiş tokuş ve değer saklama aracı olarak kullanılır. Yerel kripto para birimleri arasındadır. Bitcoin ve Ethereum bu alanda en çok öne çıkan iki coin olarak bilinir.
- Token’lar: Dijital bir varlık olarak sınıflandırılan token’lar, kripto para birimleri içerisinde değerlendirilebilir. Blockchain ağı üzerinde inşa edilen bu token’lar, amaçlarına ve hizmet ettikleri alana bağlı olarak ayrılırlar. Çoğunlukla Ethereum ekosistemi üzerinde kurulan tokenler belirli standartlar çerçevesinde oluşturulur.
- Altcoinler: Bitcoin’in alternatifi olarak yaratılan kripto para birimleridir. Bitcoin dışındaki kripto para birimlerini ifade dene altcoinler alternatif coin olarak da bilinir. Birden farklı çeşit olarak piyasada yer alır. Farklı işlev ve yeteneklere sahiptir.
- Merkez Bankası Dijital Para Birimleri (CBDC’ler): Merkez bankası tarafından yaratılan dijital varlıklar olan kripto para birimleri merkeziyetsiz olmamaları nedeniyle tam olarak kripto para sayılmazlar. Bu varlıkları nakit paranın dijital formu olmasından dolayı kripto para birimleri arasında yer alabilmektedir.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Detaylı bilgi için lütfen tıklayınız.
