Blokzincir ağlarının verimli bir şekilde işleyebilmesinin temel unsurlarından birisi şüphesiz ölçeklenebilirliktir. Ağlardaki işlem süreçlerinde genel olarak onaylama mekanizmalarıyla ilerler. Bunun devamında işlemleri ayrı bloklara işlenerek veri tabanına kaydedilir. Bu süreç kimi zaman ölçeklenebilirlik açısından sorun yaratabilir. Çünkü her işlem için oluşturulan blokların boyutları farklıdır. İşte rollup teknolojisi de bu tür problemlere çözüm olarak ortaya çıktı. Ölçeklenebilir ve düşük maliyetli bir blokzincir düzeni sunan bu teknolojiyi yakından tanımak istiyorsan yazımızın devamını okuyabilirsin.
Rollup Ne Demek?
Rollup, blokzincir ağlarındaki işlem verilerinin daha hızlı ve düşük maliyetlerle işlenmesini sağlayan bir modeldir. Ethereum ağını ölçeklendirmek adına geliştirilen bu sistem Layer-2 çözümleri arasında yer alır. Bu modelde akıllı sözleşme verileri zincir dışında toplanır ve sıkıştırılır. Sonrasında veriler küçük paketler halinde ana zincire gönderilerek işlenir. Böylece ana zincirdeki işlem yükü azalırken güvenli aktarım sağlanır. Bu süreçte blokzincirin güvenliği için önemli bir özellik olan şeffaflık ilkesi de dikkate alınır. Ancak rollup modeline işleyen bir blokzincir ağında geçmiş verilere sadece istenildiği zaman ulaşılır. Rollup modelinde veriler temel olarak bu adımlarla işlense de farklı rollup çeşitlerinin de olduğunu söylemeden geçmeyelim. zk-Rollup ve Optimistic Rollup gibi teknolojilerinde bu süreçler biraz farklı ilerler.
Rollup Çeşitleri
Rollup modelinin işleyişini aktarmak için hem temel süreçleri hem diğer rollup modellerini ele almak gerekir. Zira son zamanlarda geliştirilen farklı rollup mekanizmalarının işlem süreçlerinde farklı detaylar bulunmakta. Bunun için iki farklı rollup teknolojisinden bahsedebiliriz:
- zk-Rollup
- Optimistic Rollup
Sıfır bilgi ispatı olarak tanımlanan zk-Rollup teknolojisinde işlemler toplandıktan sonra geçerli olduğunu doğrulamak için matematiksel kanıtlar kullanılır. zk-Rollup teknolojisinde işlemler küçük boyutlu bir kanıt datası olarak blokzincirine aktarılır. Böylece blokzincirine işlenen veriler oldukça küçük boyutlar haline gelir. Optimistic Rollup teknolojisi ise hiçbir matematiksel kanıt mekanizması kullanmadan sadece varsayımsal olarak çalışır. Bu sistemde veriler yanlış olma veya dolandırıcılık ihtiamlleri sorgulanmadan işlenir. Eğer yanlış veri veya dolandırıcılık tespiti yapılırsa işlem veriler hesaplamaya alınır. Burada verileri kontrol eden bir tür uyuşmazlık tespit mekanizması bulunur. Bir işlemdeki uyuşmazlıkları tespit edenler ödüllendirilir.
Aslında iki rollup teknolojisi de genel olarak benzer adımlarla işlemleri gerçekleştirir. Ancak ancak iki teknolojinin de sunduğu avantajlar ve dezavantajlar farklıdır. zk-Rollup teknolojisi güvenlik ve hız konusunda öne çıkarken Optimistic Rollup’lar Ethereum Virtual Machine uyumluluğu ve yapısıyla daha basit bulunur. zk-Rollup teknolojisi matematiksel işlemlere dayandığı için daha karmaşık yapıdadır.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Detaylı bilgi için lütfen tıklayınız.
