Bitcoin’in başı çektiği kripto para piyasası, yaşanan jeopolitik gelişmeler sebebiyle zor bir hafta yaşıyor. ABD Başkanı Donald Trump’ın bazı ülkelere gümrük vergisi getireceğini açıklaması, piyasalarda adeta şok etkisi yaratmıştı. Kripto para neden düşüyor sorusuna bu jeopolitik risklerin artışı, yatırımcıların risk iştahını azaltması ve buna bağlı olarak kripto para düşüş dalgasının büyümesi şeklinde cevap verebiliriz. Nihayetinde piyasa, bu gelişmelerden büyük ölçüde etkilendi. Donald Trump’ın bu hamlesi, yakın gelecekte daha büyük jeopolitik gerilimlere yol açabileceği için yatırımcıların aklında soru işaretlerine sebep oldu. Kısa bir süre sonra Donald Trump, Meksika ve Kanada’ya uygulayacağı tarifeleri en azından 1 aylığına erteleyeceğini duyurmuştu. Bu da altcoin piyasasında Pazartesi gününden sonra yeni bir “lokal dip” görülmesinin önüne geçti diyebiliriz.
Bitcoin’in jeopolitik gelişmelere kısa vadedeki tepkisi, bu hafta yaşananlardan pek farklı değil. Kripto para piyasasının kriz anlarında ilk etapta bir satış dalgasıyla karşı karşıya kaldığını biliyoruz. Yatırımcıların kanıksadığı bu durum, kimi zaman kripto para piyasasına dair bakış açısını da etkiliyor. Kripto para düşüş sebebi olarak görebileceğimiz faktörlerin başında volatilite ve risk iştahındaki dalgalanmalar geliyor. Volatil yapısı sebebiyle kripto para piyasasının herhangi kaos yaratabilecek bir habere karşı kısa süreli düşüşünü normal karşılamak gerekir. Kripto paraların tanım olarak riskli varlıklar içinde olduğunu unutmamak gerekir. Elbette hükümetlerin kripto para piyasasına olan bakış açısı son yıllarda çok değişti, spot bitcoin ETF’leri onaylandı ve bu noktada tarih de yazıldı. Bu durum, Bitcoin’in negatif gelişmelere çok daha az tepki vermesine sebep oluyor. Altcoin’ler için aynı durum şimdilik söz konusu değil. Altcoin’lerde Bitcoin’de olduğu gibi ani satış baskılarını nötrleyebilecek istikrarlı bir talep olmadığını görüyoruz.
Bitcoin, ilk şoku atlattıktan sonra domine ediyor.
Bitcoin’in eşsiz bir çeşitlendirici olduğunun belirtildiği bir çalışmada BlackRock, Bitcoin ile geleneksel piyasaları da kıyaslamıştı. Jeopolitik gerilimlerin yaşandığı sekanslar incelendiğinde Bitcoin, ilk etapta diğer piyasalara benzer bir performans (düşüş) sergileyebiliyor. Bitcoin, ilk şoku atlattıktan sonra S&P 500 ve altından çok daha büyük getiriler sunuyor. Raporda Bitcoin’in bir kriz yaşanırken çok kısa vadede (kriz günü/haftası) getiri elde etmek için ideal bir varlık olmadığı ortaya konulurken orta ve uzun vadede ise bu anlamda eşsiz bir varlık olduğunun altı çiziliyor.
Kripto Para Neden Düşer?
Bu hafta özelinde konuştuğumuz yazının ilk kısmını daha da geniş bir perspektiften ele alalım ve herhangi bir kripto paranın neden düşebileceğini inceleyelim. Kripto para neye göre yükselir düşer sorusuna verilebilecek en temel cevap: Kripto para piyasası da diğer piyasalar gibi arz-talep dengesine göre yükselir veya düşüş yaşar. Talebi artıran temel unsur, yatırımcının güvenidir. Yatırımcının güvenini artıran farklı motivasyonlar vardır. Talep arttığında fiyatlar genellikle artarken, talep azaldığında fiyatlar genellikle düşüş yaşar. Bu noktada arzın da çok önemli bir yeri var kuşkusuz. Bu da bizi herhangi bir kripto paranın politikasını incelemeye itiyor.
Kripto Paralarda Vesting Etkisi
Vesting, bir projenin toplam token arzının belirli bir miktarının belirli bir süre için ayrıldığı ve belirli koşullar yerine getirildikten sonra serbest bırakıldığı bir süreçtir. Birçok kripto paranın whitepaper’ında ya da resmi internet sitesinde “tokenomics” olarak da görebileceğiniz bir nevi yol haritasıdır. Talebin azaldığı sekanslarda herhangi bir kripto para, yeni bir arz açılımı süreci geçirecekse bunun fiyata negatif bir etkisi olabilir. Bu açılan arz, satış noktasında yeni bir baskı meydana getirebilir. Açılan arzın şiddeti/toplam arza oranı da önemli. Bir kripto paranın herhangi bir ayda %0.01’lik bir arz açılımında (toplam arzın %0.01’i) bulunması, fiyata muhtemelen çok etki etmeyecektir. Bir kripto paranın herhangi bir ayda %2’lik bir arz açılımında (toplam arzın %2’si) bulunması, fiyata muhtemelen etki edecektir. Özellikle bu açılım yaşanırken piyasanın mevcut konumu ve sahip olduğu koşullar da önemli. Örneğin, kripto para piyasasının toplam değerini gösteren Total Market Cap’te ciddi bir güçsüzlüğün görüldüğü herhangi bir sekansta yaşanacak bir “arz kilit açılımı” herhangi bir paranın sırtında büyük bir yük oluşturacaktır çok büyük olasılıkla.
Kripto Paralarda Siyasi Baskı
Bitcoin’in küçümsenmeyecek derecede üstesinden geldiği bir başka nokta. Kripto para piyasasının geneli için ise son dönemde pozitife evrilen bir konu. Hükümetlerin kripto paralara olan bakış açısından ziyade uyguladığı/uygulayabileceği bazı yaptırımlar ve/veya bulunacağı bazı negatif söylemler, kripto paraların fiyatını baskılar. Burada en önemli nokta, bu aksiyonu alan hükümetin gelişmiş bir ülkenin hükümeti olmasıdır. Bu durum, piyasayı çok daha fazla etkileyecektir. Alım gücünün çok yüksek olduğu bir ülkenin hükümeti, kripto para piyasasına sağlanabilecek para akışını en azından çok kısa süreliğine etkileyecektir en nihayetinde. ABD’de Donald Trump ve ekibinin kripto para piyasasına olan pozitif yaklaşımı, Cumhuriyetçiler seçildiği anda kripto para piyasasına “pozitif” etki etmişti. Bu duruma muhakkak iki yönlü bakmak gerekir.
Kripto Paralarda Teknolojik Başarısızlıklar
Bitcoin’in diğer kripto paralara kıyasla çok başarılı olduğu bir nokta olduğunu söyleyerek başlayalım bu paragrafa. Bitcoin’in sahip olduğu blok zinciri teknolojisi, ağ güvenliği ve sunduğu değer önerisinin zamanla benimsendiğini görüyoruz. Bitcoin ağında önemli bir problem bu zamana dek yaşanmadı, madencilerin bu noktada önemli bir rolü vardı. Kripto para piyasasında yaşanan ayı sezonlarında dahi temel sebep, hiçbir döngüde Bitcoin’deki teknolojik başarısızlık olmamıştır. Daha genel bir çerçeveden bakacak olursak herhangi bir kripto paranın sunduğu değer önerisine ulaşamaması ve sunduğu altyapının geri döndürülemeyecek derecede çökmesi, fiyata istikrarlı bir şekilde olumsuz etki edebilecektir. Yatırımcıların genellikle en azından bir motivasyonla bir kripto parayı satın aldığını görüyoruz. Bitcoin’de ağ güvenliği ön plana çıkarken Litecoin’in işlem hızı ön plana çıkıyor. Bir ürünün dikkat çeken motivasyon unsuru ortadan kalkarsa talebin azalacağını düşünebiliriz.
Kripto Paralarda “FUD” Etkisi
Kripto paralarda FUD’ın korku, belirsizlik ve şüphe anlamına geldiğini belirterek başlayalım. FUD’ın artık “asparagas haber” olarak algılandığı bir ortam da var. Bir kripto paranın ağında bir problem olduğuna dair çıkan (kanıt olmaksızın) bir haber, bahse konu kripto paranın kısa süreli de olsa satış baskısıyla karşı karşıya kalmasını sağlar. Duyulan şüphe ve sahip olunan belirsizlik ortamı, kısa vadede satış baskısı meydana getirebilir. Gerçekler açığa çıktığında fiyatta toparlanma başlar. Bu noktada önemli olan ise yatırımcının aklındaki soruların net bir şekilde giderilmesi olacaktır.
Kripto Paralarda “Para Politikası Değişikliği” Etkileri
Bu konuyu net bir örnekle ele alalım. Hâli hazırda toplam arzının tamamı açık olan bir üründe “vesting” etkisiyle meydana gelebilecek bir satış baskısı asla olmayacaktır. Bu durum, yatırımcıların bu ürüne bu motivasyonla yaklaşma ihtimalini artırır. Yatırımcıların sahip olduğu bu motivasyon, ürünün para politikasında yaşanabilecek bir değişiklikle tamamen ortadan kalkabilir. Bu durum, yatırımcıların yeni alım yapmalarının önüne geçeceği gibi direkt satışa başvurmalarını da beraberinde getirebilir. Bazı projeler ve ekipleri, yatırımcıya duyurmaksızın veya nedenini belirtmeksizin bir para politikası değişikliğine gider. Bu durum, fark edildiğinde kulaktan kulağa hızla yayılabileceği için yatırımcıda panik havası oluşturacaktır.
İlk paragrafta anlatılanın tam tersi de mümkün elbette. Toplam arzının %5’i açık olan ve zamanla bu yüzdenin artacağı bilinen bir üründe yaşanan “arz/token yakımı” fiyata kısa vadeli de olsa muhtemelen pozitif etki edecektir. Sürpriz bir şekilde açıklanırsa çok daha önemli bir etkisi olabilir bu durumun fakat bunun örneklerini çok yaşadığımız söylenemez. Bir ürünün enflasyonist ve deflasyonist olması çok önemlidir.
Kripto Paralarda Fiyat Bazlı Trend
Teknik analizin konusudur. Kripto para piyasasının en yüksek piyasa değerine sahip, en güvenilir ürünü olan Bitcoin’de güncel trendin önemi çok büyüktür. Bu trend, fiyat bazlı trenddir. Bitcoin’in zamanla inşa ettiği (kısa zaman dilimi veya uzun zaman dilimi) bir trend varsa ve bu trendin sonlandığı görülürse bu durum, kripto para piyasasının genelinde satış baskısının büyümesine sebebiyet verebilir. Kripto para piyasasının toplam değerini gösteren Total Market Cap’teki güncel trend de önemlidir. Çok önemli bir destek bölgesi kırılıyorsa ve bu bölgenin altına yerleşiliyorsa herhangi bir kripto parada satış baskısının artacağını söylemek mümkün. Kripto para spekülatörlerinin temel motivasyonlarından biri de kısa vadeli getirilerdir. Kısa vadede getiri elde edemeyeceğini gören ve/veya çoktan pozisyon almış spekülatörler, piyasadan ve ürünlerden uzak durma yoluna gidebilir. Bu durum, talebi azaltır. Teknik analizle haşir neşir olan spekülatörler, bu noktada ciddi bir etkiye sahiptir. Fiyat bazlı trendle birebir muhatap olan yatırımcı grubu, spekülatörlerdir. Birçok spekülatör, haberlerin ve önemli gelişmelerin fiyata etkisinin olup/olmayacağını kestiremeyeceğinin farkındadır (Elliott Dalga Teorisinin çıkış sebeplerinden) ve bu yüzden bu haberlerin ve gelişmelerin herhangi bir ürüne etkisini fiyat üzerinde ölçümlemek ve direkt buna göre pozisyon almak ister.
Kripto Paralarda Hikaye Bazlı Trend
Birçok döngü yaşadığımız kripto para piyasası tarihinde birçok “hikaye” yatırımcıların ve spekülatörlerin aksiyon alırken ana motivasyon unsuru oldu. Geçtiğimiz döngüde NFT’lerin, Metaverse ürünlerinin ve DeFi ürünlerinin çok önemli birer “hikaye” olması gibi. Herhangi bir piyasada yükseliş yaşamakta problem yaşayan herhangi bir ürün için “yeni bir hikaye gerekiyor” etiketlendirmesinin yapıldığını biliyoruz. Bahsettiğim hikaye, tam olarak bu. Bu hikaye, güçlü bir hikaye olmak zorunda da değildir. Bu hikaye, o sektörde ciddi bir trend hâline (teknik/temel: heyecan) geldiyse o sektördeki ürünler de muhtemelen bir trende oturmuştur (teknik analizin konusu, fiyat bazlı trend). Bu hikayenin ne zaman sonlanacağını hiçbir spekülatör net bir şekilde kestiremez. Bu sektörün toplam değerini gösteren bir endeks de yoksa bahse konu hikayenin ne zaman heyecanını yitireceğini kestirmek mümkün değildir. Bir diğer yandan herhangi bir sektörün toplam değerini gösteren bir endeks (DeFi Market Cap örneğinde olduğu gibi) varsa aksiyon almak çok daha kolay olabiliyor ve yatırımcıların/spekülatörlerin psikolojisi ölçülebiliyor. Hikaye bayatlamadan alınan pozisyonları bir noktada sonlandırmak gerekir. Bahse konu hikaye, ciddi anlamda çığır açan (Yapay Zeka) bir hikaye de değilse bu hikayenin bir daha önemli bir heyecan unsuru olmayacağını bilmek gerekir. Bu da talebi baskılar. Müzik çaldıkça trend canlıdır, müzik sonlandığında sandalye kapmış olmalısınız.
Kripto Paralarda “Küresel Para Politikaları” Etkileri
Gelişmiş ülkelerin merkez bankalarının sıkılaştırıcı veya genişleyici para politikası uygulamaları, kripto paraların fiyatına direkt etki eden bir başka noktadır. Küresel para arzının artışı ve küresel likidite bolluğu/kıtlığı gibi etmenler, kripto paraların fiyatını doğrudan/dolaylı etkiler. Fed’in QT (Quantitative Tightening: Parasal Sıkılaşma) uyguladığı bir dönemde kripto paraların (özellikle altcoin’lerin) istikrarlı bir şekilde çok güçlü hareket edemeyeceğini akıldan çıkarmamak gerekir. Fed’in QE (Quantitative Easing: Parasal Genişleme) uyguladığı bir dönemde ise kripto paraların (özellikle altcoin’lerin) çok daha büyük bir talep görmesi mümkündür. Bahse konu dönemde riskli varlıklara küresel çapta ciddi bir talep olur, kripto para piyasası özelindeki riskli varlıkların da altcoin’ler olduğunun farkında olunmalı.
Kripto paranın düşeceğini nasıl anlarız sorusuna verilebilecek cevaplardan biri de işte bu küresel para politikalarının sıkılaşma tarafına geçip geçmediğine bakmaktır. Piyasalardaki para miktarı daraldığında, riskli varlıklara girecek likidite de azalacağı için satış baskısı artabilir.
Kripto para piyasası özelinde güven ortamının inşa edilmesi oldukça kıymetlidir. Piyasa, bitcoin’in birçok badireyi atlattığını gördü ve piyasanın bir hafızası vardır. Herhangi bir döngü sonlandığında ve ayı sezonuna giriş yapıldığında güven ortamını inşa edebilmek, özellikle bahse konu süreçte önemlidir.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve açıklamalar yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum, bilgilendirme ve açıklamalar ise genel niteliktedir. Detaylı bilgi için lütfen tıklayınız.
Kripto para analizleri ve yorumlarımıza devam ederken, yatırım stratejilerinizi geliştirmenize yardımcı olacak farklı bakış açılarına da değiniyoruz. Daha fazla kripto para yorumu ve analiz için kripto yorum sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.
