Blok zincirler, merkeziyetsiz bir sistem içinde işler. Dağınık defter ya da merkeziyetsiz teknolojiler kullanan bu yapılarda, güvenliğin ve fikir birliğinin sağlanması ise tahmin edebileceğin üzere son derece önemli. Peki, bu fikir birliği nasıl sağlanıyor? İşte, bu sorunun cevabını verebilmek için “konsensüs” tabirini iyi anlamak gerek. Biz de bu bilgiden yola çıkarak konsensüs algoritması nedir, nasıl işler, bu algoritmaların isimleri ve görevleri nelerdir, sorularını, bu yazıda senin için yanıtlamaya çalışıyoruz. Okumaya devam ederek blok zincirde konsensüs ne demek, detaylıca öğrenebilirsin.
Konsensüs Nedir?
Türkçemize İngilizceden geçen ve kripto dünyasında kalıcı bir terim halini alan konsensüs, kelime anlamı olarak “fikir birliği” demek. Tek bir merkeze bağlı olan yapılarda verilerin tüm kontrolü, o merkezdedir. İletişim ve fikir birliği sorunları, tek bir denetim mekanizması olduğu için, merkezi yapılarda çok nadir yaşanır. Başka bir deyişle merkezi oluşumlarda herhangi bir sorun olduğunda anında çözüm bulunması çok daha muhtemel ve kolaydır. Gelgelelim, blok zincir ekosistemi gibi merkeziyetsiz yapılarda durum bunun tersi şeklinde ilerlemekte. Blok zinciri alanında, konsensüs (consensus) terimi ise ağdaki katılımcılar arasında fikir birliğine varmak ve aynı veri tabanını paylaşmak için kullanılan bir kavram. Blok zinciri ağlarında güvenilirlik ve tutarlılık sağlamak için hayati öneme sahip olan konsensüs, farklı katılımcılar arasında fikir birliği sağlamak için oldukça önemli ve gerekli. İşte, tam da bu gereklilik halinden dolayı 2008 yılında Satoshi Nakamoto isimli kişi ya da bir topluluk, Bitcoin’in “kurallar kitabı”nı yayınladı. Whitepaper olarak adlandırılan bu ürün bilgisinde, merkeziyetsiz ağlar arasında faaliyette olan kişilerin birbiriyle ne şekilde iletişim kuracağının kuralları yazılıydı. Yani “blockchain consensus” zincire eklenecek olan bir diğer bloğun ne olacağı konusundaki fikir birliğinden başka bir şey değildir.
Konsensüs Algoritmaları
Konsensüs ne demek, başlıklı yazımızın şimdiki bölümü algoritmaların isimleri ve görevlerini anlatıyor. Yani konsensüs algoritmaları, ağdaki katılımcıların belirli bir blok zinciri üzerinde anlaşmalarını sağlıyor. Bu algoritmalar ise yeni blokların eklenmesi, geçerli işlemlerin doğrulanması ve blok zincirinin güncel tutulması gibi işlevleri gerçekleştirmek için kullanılıyor. Blok zinciri ağlarında yaygın olarak kullanılan konsensüs algoritmaları arasında Proof of Work (PoW), Proof of Stake (PoS), Delegated Proof of Stake (DPoS), Practical Byzantine Fault Tolerance (PBFT) ve daha fazlası bulunmakta. Bu dört algoritmayı senin için aşağıda detaylandırdık..
Proof of Work (PoW)
Kısaca PoW olarak kullanılan Proof of Work algoritması, zincire yeni blokların eklenmesi ve blok zincirinin güvenliğinin sağlanması için kullanılır. Özellikle Bitcoin ve birçok diğer kripto para birimi ağlarında yaygın olarak kullanılan bu algoritma, karmaşık matematiksel bir problemi çözerek blokların oluşturulması ve blok zincirine eklenmesinden sorumludur. Bu problemin çözümü ise madencilerin ağdaki işlemleri doğrulamasına ve yeni blokları oluşturmasına olanak tanır. Ancak bu problemin çözümü oldukça zor ve zaman alıcıdır. Öte yandan Proof of Work algoritması, madencilerin bu matematiksel problemleri çözmek için, “hashing power” denen, yüksek miktarda işlem gücü harcamalarını da gerektirir. Bu nedenle madencilik süreci genellikle enerji yoğun ve maliyetlidir. Fakat doğru çözüm bulunduğunda madenciler, yeni bir blok oluşturabilir ve ödül olarak belirli bir miktarda kripto para birimi kazanabilir.
Tüm bu bilgilere ek olarak PoW algoritması, blok zinciri ağının güvenliğini sağlamak için çift harcama ve diğer saldırıları önlemek için de tasarlanmıştır. PoW, blokların geçerli ve doğru şekilde oluşturulmasını ve blok zincirine eklenmesini sağlamak adına ağdaki katılımcıların ortak bir fikir birliğine varmasını gerektirir. Bazı avantajlarını sıralayacak olsak şöyle bir liste çıkabilirdi:
- PoW algoritması, basit ve anlaşılması kolay bir yapıya sahiptir. Madencilik süreci, karmaşık matematiksel problemleri çözme ve doğru çözümleri bulma üzerine kuruludur. Bu da algoritmanın temel prensiplerini anlamayı kolaylaştırır.
- PoW madenciliği, blok zinciri ödüllerinin adilce dağıtılmasını sağlar. Madenciler, işlem güçlerine göre ödüllendirilir ve blokların doğru bir şekilde oluşturulması için rekabet eder. Bu, ağdaki katılımcıların doğru şekilde ödüllendirilmesini sağlar.
- PoW, Bitcoin gibi birçok önde gelen blok zinciri projesinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle PoW algoritmasına dayanan blok zincirleri genellikle daha geniş bir kabul görür ve daha fazla kullanıcı ve geliştirici topluluğuna sahiptir.
- PoW, blok zinciri ağının güvenliğini sağlamak için etkili bir yöntemdir. Madencilik süreci, blokların doğru ve geçerli bir şekilde oluşturulmasını ve blok zincirine eklenmesini sağlar. Bu sayede, çift harcama gibi saldırılar engellenir ve ağın bütünlüğü korunur.
- PoW algoritması, blokların doğrulanması için ağdaki birçok katılımcının bir araya gelmesini gerektirir. Bu da blok zinciri ağının dağıtık doğrulama sürecini sağlar ve tek bir merkezi noktaya güvenme ihtiyacını ortadan kaldırır.
Proof of Stake (PoS)
Konsensüs nedir, sorusuna yanıt aradığımız bu yazıyı, algoritmalardan biri olan Proof of Stake ile sonlandırıyoruz. Proof of Work gibi, yeni blokların oluşturulması ve blok zincirinin güvenliğinin sağlanması için kullanılan, ancak farklı bir yaklaşımı benimseyen Proof of Stake algoritması, ağdaki blokların oluşturulmasını ve doğrulanmasını sağlamak için rastgele seçilen madencilerden oluşur. Bu madenciler, ağa daha fazla güvenlik sağlamak için kripto para birimlerini (stake) bir depozito olarak kilitlerler. Blokları oluşturmak ve işlemek için bu madencilerin seçilmesi, genellikle blok zinciri ağındaki token sahipleri arasından rastgele gerçekleştirilir. Avantajları ise şöyle:
- PoW’a kıyasla çok daha az enerji tüketir.
- Madencilerin ödüllerini token’lerine göre belirlediği için, kripto para birimlerinin adil bir şekilde dağıtılmasını sağlar.
- Blokların oluşturulması daha az zaman aldığı ve doğrulanması daha hızlı olduğu için PoS genellikle daha hızlı işlem süreleri sağlar.
- PoW’a kıyasla daha az merkeziyetçilik riski taşır.
Delegated Proof of Stake (DPoS)
PoW ve PoS algoritmalarına ek olarak yaygın kullanılanlardan bir diğeri de DPoS, yani Delegated Proof of Stake’tir. Delegated Proof of Stake (DPoS), Proof of Stake (PoS) algoritmasına dayanır; ancak farklı bir yaklaşım benimser. DPoS, blokları oluşturmak ve doğrulamak için belirli bir grup seçilmiş “delege” veya temsilci kullanır. Bu delege edilmiş kişiler, ağdaki token sahipleri tarafından oylandıktan ve seçildikten sonra blokları oluşturur ve işler. DPoS algoritması, blok zinciri ağlarının daha hızlı ve daha ölçeklenebilir olmasını sağlar; zira blokların doğrulanması daha hızlı gerçekleşir ve daha az enerji tüketir.
Practical Byzantine Fault Tolerance (PBFT)
Konsensüs nedir, sorusuna yanıt aradığımız bu yazıyı, konsensüs algoritmalarından biri olan Practical Byzantine Fault Tolerance ile sonlandırıyoruz. Practical Byzantine Fault Tolerance (PBFT), bir konsensüs, bir blok zinciri ağının güvenliğini sağlamak ve işlemlerin doğruluğunu garantilemek için tasarlanmıştır. PBFT, Byzantine Generals Problem olarak bilinen ve güvenli bir iletişim kanalı olmayan ortamlarda güvenli bir anlaşma sağlamakla ilgili bir sorunu çözer. Bir ağdaki tüm düğümler arasında fikir birliği sağlayan ve hatalı düğümlere karşı dirençli bir konsensüs mekanizması vadede PBFT algoritması, blokların doğrulanması için ağdaki düğümler arasında dijital imza ve doğrulama işlemleri kullanır. Bu sayede ağın güvenliği ve tutarlılığı garanti altına alınır ve hatalı veya kötü niyetli düğümlerin etkisi azaltılır. Kısacası PBFT, özellikle özel blok zinciri ağları ve işletmelere yönelik uygulamalarda sıklıkla kullanılır.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Detaylı bilgi için lütfen tıklayınız.
