Tüm şehrin borçlarını ve aldıklarının defterini tutan bir bakkalcı düşün. Bu deftere tek başına müdahale edebilir ve kimseye de göstermek zorunda değil! Ona ne zaman gidip borcunu sorsan farklı bir miktar söylediğinden şüphe ediyorsun ama aksini kanıtlayamıyorsun. Peki, ya bu defter, şehirde yaşayan herkeste olsa ve birisi bakkaldan alışveriş yaptığında defter kendini otomatik olarak güncellese… İşte biz buna Dağıtık Defter Teknolojisi diyoruz. Peki hile yapmak hiç mümkün değil mi?
Böyle bir durumda, bir şehir sakini kendi borçlarını silmek istediğinde sadece kendi defterini değil şehirdeki tüm defterleri ele geçirmeli ve tüm defterlerden aynı anda borcunu silmeli. Defterin otomatik güncellenmesi mümkün ama ikinci kısım, yeni bir kriptografik çözüm üretilene yahut iddia edildiği gibi kuantum bilgisayarlar nihai noktasına ulaşana kadar imkansız! İşte dağıtık defter teknolojisi ve onun kullanan blockchain gücünü bu imkansızlıktan alıyor. DLT’yi inceleyeceğimiz bu yazıda pek çok soruna cevap bulacaksın.
DLT’nin Tarihi Gelişimi Nedir?
DLT’nin tarihi 1980’lere kadar uzanır. İlk DLT sistemi, 1982 yılında David Chaum tarafından geliştirilen DigiCash’ti. DigiCash, elektronik para transferleri için kullanılan ilk DLT sistem denemesiydi. 1990’larda ise, Wei Dai ve Nick Szabo gibi isimler, “b-money” ve “bit gold” gibi merkeziyetsiz dijital para sistemleri üzerinde çalışmalar yürüttüler.
2008 yılında ise Satoshi Nakamoto, Bitcoin’i piyasaya sürerek DLT’nin en güçlü uygulamasını hayata geçirdi. Bitcoin, blockchain teknolojisini kullanan ilk kripto para oldu. Blok zinciri, DLT’nin en yaygın kullanılan bir türüdür.
2013 yılında ise Vitalik Buterin, Ethereum’u piyasaya sürerek DLT’nin kullanım alanlarını genişletti. Ethereum, sadece para transferi için değil, akıllı sözleşmeler gibi birçok farklı uygulama için de kullanılabilir.
DLT Nedir?
DLT nedir sorunusuna kısa bir cevap vereceksek: DLT, verileri merkezi bir otoriteye bağlı kalmadan güvenli ve şeffaf bir şekilde saklama ve yönetme imkanı sunan bir teknoloji olarak, işlemleri daha hızlı, daha ucuz ve daha güvenli hale getirir.
DLT, verileri birden fazla bilgisayara dağıtarak çalışır. Bu sayede, herhangi bir bilgisayar arızalansa veya saldırıya uğrasa bile, veriler kaybolmaz. DLT’de kullanılan en yaygın iki yöntem Blok zinciri ve Yönlendirilmiş Asiklikli Grafik (DAG)’dır.
Blok zinciri: Bu yöntemde, veriler bloklar halinde saklanır ve her blok bir önceki bloğa zincirleme şekilde bağlanır. Bu sayede, verilerde herhangi bir değişiklik yapılması imkansız hale gelir.
Yönlendirilmiş asiklikli grafik (DAG): Bu yöntemde, veriler bloklar halinde değil, bir ağ şeklinde saklanır. Bu sayede, işlemler daha hızlı ve daha ucuz hale gelir.
DLT’nin Avantajları ve Dezavantajları Nedir?
Veriler merkezi bir otoriteye bağlı olmadığı için daha güvenlidir. Herkes deftere bakabilir ve işlemleri takip edebilir, şeffattır. İşlemler daha hızlı ve daha ucuz hale gelir, verimlidir. Verilerde herhangi bir değişiklik yapılması imkansızdır, değiştirilemezdir. Erişimi kolaydır, herkes deftere erişebilir ve işlemler yapabilir. Dolandırıcılık riskleri azdır, verilerin değiştirilemezliği ve şeffaflığı dolandırıcılık riskini azaltır. Veriler birden fazla bilgisayarda saklandığı için veri bütünlüğü daha yüksektir.
Diğer yandan dezavantajları yok değildir. Teknik karmaşıklık kullanıcı tabanını kısıtlayabilir. DLT’yi kurmak ve yönetmek teknik bilgi gerektirir. Ayrıca bazı DLT türleri, özellikle de Proof of Work (PoW) kullananlar, yüksek miktarda enerji tüketir. Bazı DLT türleri, büyük veri kümeleri ve yüksek işlem hacmi ile başa çıkmakta zorlanabilir. Blockchain’de ZK çözümleri ölçekleme sorunu üstünde hala çalışmaktadır. DLT için hala net bir düzenleyici çerçeve bulunmamaktadır.
DLT’nin farklı ülkelerdeki yasalarla uyumluluğu konusunda bazı belirsizlikler vardır ve DLT hala nispeten yeni bir teknoloji olduğu için kullanıcı tabanı sınırlıdır.
DLT’nin Kullanım Alanları Nedir?
- Finans: Kripto paralar, akıllı sözleşmeler, ödeme sistemleri
- Tedarik zinciri: Ürün takibi, menşe belgesi, sahtecilikle mücadele
- Sağlık: Hasta kayıtları, ilaç takibi, tıbbi araştırma
- Hükümet: Kimlik yönetimi, oy verme, tapu kayıtları
Dağıtık Defter Teknolojisi (DLT) ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
DLT yeni bir teknoloji mi?
DLT ilk olarak 1990’larda ortaya çıktı, ancak son yıllarda Bitcoin ve Ethereum gibi kripto paraların popülerleşmesiyle birlikte daha fazla ilgi görmeye başladı.
DLT merkeziyetsiz bir teknoloji mi?
Evet, DLT merkeziyetsiz bir teknolojidir. Veriler merkezi bir otoriteye bağlı olmadığı için, herhangi bir birey veya kuruluş bu teknolojiyi kontrol edemez.
DLT güvenli bir teknoloji mi?
DLT, geleneksel veri saklama yöntemlerinden daha güvenli bir teknolojidir. Veriler birden fazla bilgisayara dağıtıldığı için, herhangi bir bilgisayar arızalansa veya saldırıya uğrasa bile, veriler kaybolmaz.
DLT’nin geleceği nedir?
DLT’nin birçok farklı alanda devrim yaratma potansiyeli vardır. Gelecekte, DLT’nin daha yaygın bir şekilde kullanılması ve birçok farklı sektörde önemli bir rol oynaması beklenebilir.
DLT ile blok zinciri aynı şey mi?
Hayır, DLT daha geniş bir kavramdır. Blok zinciri, DLT’nin bir alt kümesidir.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Detaylı bilgi için lütfen tıklayınız.
