Ortaya çıktığından beri ilgilenenleri heyecanlandıran blockchain teknolojisi, uçsuz bir derya deniz. Token’lar, coin’ler, Ethereum, Bitcoin, akıllı sözleşmeler, merkeziyetsiz sistemler ve daha nicelerini duymuşsunuzdur. Biz de bu yazıda blockchain nedir, blockchain ile ilgili temel bilgiler nasıl açıklanır ve blockchain teknolojisini kullanan ünlü şirketleri kimlerdir gibi soruların cevabını veriyoruz.
Blockchain Nedir?
Blockchain, bir dizi işlemi kaydetmek ve bunları merkezi olmayan bir şekilde yönetmek için kullanılan dağıtılmış bir defter veya veri tabanı sistemidir. İşlemler, blok adı verilen birbirine bağlı veri yapılarında kronolojik olarak sıralanır ve her bir blok, önceki bloğun içeriğini referans alır. Bu sayede bloklar arasında birbirine güvenilir bir bağlantı oluşturulur ve sistemdeki verilerin güvenilirliği sağlanır.
Bu kısa açıklamayla kripto para ve blockchain nedir, sorusunu yanıtladığımıza göre kripto dünyasıyla ilgili bir diğer temaya da açıklık getirmekte yarar var: Merkezi Olmayan Sistemler.
Merkezi Olmayan Sistem Ne Demek?
Kripto ve blockchain evrenine adım attığın anda “merkezi olmayan” diye bir ibare duyacaksın. Bu ne demek, diye merak ediyorsan işte, cevabı: Merkezi Olmayan Sistem, genellikle “decentralized” olarak ifade edilir ve blockchain teknolojisinin temel özelliklerinden biridir. Bir sistem veya ağ merkezi olmayan bir yapıya sahip olduğunda bu sistem veya ağ, tek bir merkezi otorite veya kurum tarafından kontrol edilmez veya yönetilmez. Bunun yerine sistem veya ağın kontrolü, birçok farklı düğüm veya katılımcı arasında dağıtılır. Ayrıca blockchain dünyasında, merkezi olmayan sistem, işlemlerin doğrudan katılımcılar arasında gerçekleştiği ve kaydedildiği bir yapıyı da ifade eder. Örneğin kripto para birimi transferi yaparken bu işlem merkezi bir banka veya aracı olmadan doğrudan gönderici ile alıcı arasında gerçekleşir. Bu işlem blockchain ağının tüm düğümleri tarafından doğrulanır ve onaylanır.
Merkezi olmayan sistemlerin avantajları arasında daha yüksek güvenlik, şeffaflık, dayanıklılık ve dirençliliği saymak mümkün. Merkezi bir otoriteye bağlı olmamaları, veri manipülasyonu veya sahtekarlık riskini azaltması bakımından da önemli. Ayrıca merkezi olmayan sistemler genellikle daha hızlı işlem süreleri ve daha düşük işlem maliyetleri sunar; zira aracıların ve üçüncü taraf kurumların yokluğunda işlem masrafları azalır.
Sonuç olarak, merkezi olmayan sistemler, blockchain teknolojisinin temel prensiplerinden biri olarak dijital dünyada daha güvenilir, şeffaf ve etkili bir veri yönetimi çözümü sunar.
Blockchain Ağı Nedir?
Akıllardaki blockchain ağı nedir, sorusunun yanıtını bu bölümde gideriyoruz. Bir veya daha fazla blockchain düğümü arasında iletişim kurarak ve işlem verilerini paylaşarak oluşturulan blockchain ağı, bir veya daha fazla düğümün bir araya gelmesiyle oluşur ve bu düğümler birbirleriyle bağlantılıdır. Blok zinciri üzerindeki işlemleri doğrulayan, yeni bloklar oluşturan ve blok zincirini güncelleyenler bu düğümlerdir.
Blockchain ağları, tahmin edeceğin üzere, merkezi olmayan ve dağıtılmış bir yapıya sahiptir. Bu, ağın güvenilirliğini ve dirençliliğini artırır; zira bir düğümün arızalanması veya hatalı davranması durumunda ağın geri kalanı hala işlem yapmaya devam edebilir. Blockchain ağları genellikle kripto para birimi transferi, akıllı sözleşmelerin yürütülmesi, dijital varlık takibi ve diğer blockchain tabanlı uygulamalar için kullanılır.
Ayrıca bu ağlar, halka açık veya özel de olabilir. Halka açık blockchain ağları, herhangi bir kişinin katılabileceği ve veriye erişebileceği açık bir yapıya sahiptir. Özel blockchain ağları ise genellikle belirli bir kuruluş, kurum veya konsorsiyum tarafından kontrol edilir ve sınırlı bir grup insanın erişimine izin verir. Her iki tür blockchain ağı da farklı kullanım durumlarına ve gereksinimlere uygun olabilir.
Akıllı Sözleşme Ne Demek?
Blockchain teknolojisinin en çarpıcı ve yenilikçi unsurlarından biri olan akıllı sözleşmeler, geleneksel hukuki sözleşmelerin dijital ve otomatik versiyonları olarak düşünülebilir. Kısaca açıklamak gerekirse de akıllı sözleşmeler için blockchain teknolojisi üzerine yazılmış ve kodlanmış programlanabilir sözleşmelerdir, demek mümkün. Bu sözleşmeler, belirli koşulların yerine getirilmesi durumunda otomatik olarak çalışır ve işlem yapar. Geleneksel hukuki sözleşmeler gibi akıllı sözleşmeler de iki veya daha fazla taraf arasında bir anlaşmayı temsil eder; ancak bunlar blok zinciri üzerinde depolanır ve çalıştırılır.
Akıllı Sözleşmeler Nasıl Çalışır?
Akıllı sözleşmeler, önceden belirlenmiş koşulların yerine getirilmesine bağlı olarak otomatik şekilde çalışır. Bu koşullar, kodlanmış şekilde yazılmış ve belirli bir blockchain ağında depolanmıştır. Örneğin bir akıllı sözleşme, belirli bir tarih veya belirli bir fiyat seviyesine ulaşıldığında otomatik olarak bir ödeme yapabilir veya bir varlık transferi gerçekleştirebilir. Bu özelliği sayesinde akıllı sözleşmelerin kullanım alanları da oldukça geniştir. Finans sektöründe, kripto para birimleri için akıllı sözleşmeler yaygın olarak kullanılır ve bu sözleşmeler; ödeme sistemleri, varlık takibi, kredi verme ve daha fazlası için kullanılabilir. Ayrıca gayrimenkul sektöründe mülk transferleri, kiralamalar ve ipotekler için akıllı sözleşmelerin kullanımının arttığını da söyleyebiliriz.
Blockchain Teknolojisini Sistemlerine Entegre Eden Şirketler
Aşağıda ise hem Türkiye’den hem de dünyadan, kripto parayı ve dijital varlık teknolojilerini kendilerine entegre eden blockchain şirketlerine örnekler görmen mümkün.
- Copyrobo: Türkiye merkezli bir blockchain şirketi olan Copyrobo, içerik oluşturucularının ve sanatçıların telif haklarını korumak için blockchain teknolojisini kullanır. Copyrobo’nun platformu, içerik sahiplerinin eserlerini kaydetmelerine, tarih damgalamasına ve telif haklarını korumalarına olanak tanır. Bu sayede, içerik sahipleri, eserlerinin tarihini kanıtlayabilir ve izinsiz kullanımlara karşı korunabilirler.
- Bankalararası Kart Merkezi (BKM): Türkiye’deki bankacılık ve finans sektöründe önemli bir rol oynayan Bankalararası Kart Merkezi (BKM) de blockchain teknolojisini ödeme sistemlerinde kullanarak yenilikçi çözümler geliştirmektedir. BKM, blockchain tabanlı ödeme sistemleri ve dijital cüzdan çözümleri üzerinde çalışarak, ödeme işlemlerini daha güvenli, hızlı ve verimli hale getirmeyi amaçlamaktadır. Bu sayede, Türkiye’deki finansal kurumlar ve kullanıcılar, daha güvenli ve yenilikçi ödeme hizmetlerinden faydalanabilirler.
- BilgeAdam Blockchain: BilgeAdam, Türkiye’nin önde gelen eğitim ve teknoloji danışmanlık firmalarından biridir. BilgeAdam Blockchain, blockchain teknolojisi konusunda eğitimler, danışmanlık hizmetleri ve çözümler sunarak Türkiye’deki şirketleri ve bireyleri blockchain’e hazırlamaktadır.
- KoçSistem: Türkiye’nin önde gelen bilişim ve teknoloji şirketlerinden biri olan KoçSistem, blockchain teknolojisi alanında çeşitli çözümler sunmaktadır. Şirket; finans, sağlık, lojistik ve perakende gibi çeşitli sektörlerde blockchain tabanlı projelere imza atmıştır.
- Kredi Kayıt Bürosu (KKB): KKB, Türkiye’nin kredi değerlendirme ve risk yönetimi alanında faaliyet gösteren en büyük kuruluşlarından biridir. KKB, blockchain teknolojisi kullanarak kredi geçmişi ve finansal verilerin güvenli bir şekilde saklanmasını ve paylaşılmasını sağlayan çözümler geliştirmektedir.
- IBM Blockchain: IBM, dünyanın önde gelen bilişim teknolojisi şirketlerinden biridir ve blockchain alanında önemli bir oyuncudur. IBM Blockchain, çeşitli endüstrilerdeki şirketlere ve kurumlara blockchain tabanlı çözümler sunarak iş süreçlerini optimize etmelerine yardımcı olmaktadır.
- Consensys: Consensys, Ethereum blockchain ekosisteminin önde gelen şirketlerinden biridir. Şirket, Ethereum tabanlı çeşitli uygulamalar, platformlar ve hizmetler geliştirerek blockchain teknolojisinin benimsenmesini ve yayılmasını teşvik etmektedir.
- Ripple: Ripple, özellikle finans sektöründe kullanılan bir blockchain tabanlı ödeme protokolüdür. Şirket, dünya genelinde bankalar arası ödeme transferlerini hızlandırmak ve maliyetleri düşürmek için XRP token’ı üzerine dayalı bir ödeme ağı geliştirmektedir.
Blockchain Teknolojisi Türleri
- Kamu Blockchain (Public Blockchain): Kamu blockchain’leri, herkesin katılabileceği ve ağa erişebileceği açık bir yapıya sahiptir. Herkes blok zincirine katılabilir, işlem yapabilir ve verileri görebilir. Bitcoin ve Ethereum gibi popüler kripto para birimleri, kamu blockchain’leri üzerine inşa edilmiştir. Kamu blockchain’lerinde veri değişimini kontrol etmek için genellikle kripto para birimleri kullanılır.
- Özel Blockchain (Private Blockchain): Özel blockchain’ler, kamu blockchain’lerin aksine, belirli bir kuruluşun veya kurumun kontrolü altında olan ve sınırlı bir kullanıcı grubuna açık olan özel bir yapıya sahiptir. Bu tür blockchain türleri genellikle işletmeler, bankalar veya devlet kurumları gibi özel organizasyonlar tarafından kullanılır. Özel blockchain’lerde, ağın katılımcıları önceden belirlenmiş ve doğrulanmıştır ve bu nedenle daha fazla güvenlik ve kontrol sağlar.
- Hibrit Blockchain (Hybrid Blockchain): Hibrit blockchain, private ve public blockchain modellerinin özelliklerini birleştiren bir türdür. Hibrit blockchain’ler, belirli kullanım durumlarına veya gereksinimlere göre farklı izin seviyeleri ve erişim kontrolleri sağlayabilir. Örneğin bir işletme, özel işlemler için private blockchain kullanabilirken kamuya açık olması gereken işlemler için public blockchain’i tercih edebilir. Yani Hibrit blockchain, özel ve genel kullanım durumlarını bir araya getirerek daha esnek ve ölçeklenebilir bir çözüm sunmaya odaklıdır.
- Konsorsiyum Blockchain (Consontium Blockchain): Konsorsiyum blockchain, birkaç farklı organizasyon veya kurumun bir araya gelerek bir blockchain ağı oluşturduğu bir çeşittir. Bu tür blockchain’ler genellikle belirli bir endüstri veya sektördeki ortak iş ihtiyaçlarını karşılamak için oluşturulur. Burada yer alan katılımcılar, ağın yönetimine ve işlem onayına katkıda bulunur. Konsorsiyum blockchain’ler, merkeziyetsizlik ve güvenilirlik avantajlarını korurken belirli kuruluşların iş birliği yapmasına da olanak tanır.
Blockchain Okuryazarlığı Nedir?
Blockchain nedir ve nasıl çalışır, başlıklı yazımızı, blockchain okuryazarlığı nedir, sorusuna cevap vererek noktalıyoruz. Blockchain okuryazarlığı, bireylerin ve kurumların blockchain teknolojisi hakkında bilgi sahibi olmaları ve bu teknolojinin temel prensiplerini, kullanım alanlarını ve potansiyel etkilerini anlamaları, olarak özetlenebilir. Bu süreç, bireylerin ve toplumların bu yenilikçi teknolojiye dair doğru ve güncel bilgiye sahip olmalarını sağlar ve onları blockchain tabanlı çözümleri daha etkili şekilde kullanmaya teşvik eder.
Ayrıca blockchain okuryazarlığı, blockchain’in nasıl çalıştığını anlamakla başlar. Bireylerin, blockchain’in dağıtılmış defter yapısı, kriptografi prensipleri ve işlem doğrulama süreçleri gibi temel kavramları öğrenmeleri, bu bağlamda son derece önemlidir. Bunun yanı sıra blockchain teknolojisinin farklı türlerini, akıllı sözleşmeleri ve konsensüs mekanizmalarını anlamak da faydalı olacaktır.
Blockchain okuryazarlığı ayrıca, blockchain teknolojisinin kullanım alanlarını ve potansiyel etkilerini değerlendirmeyi içerir. Bu; finans, sağlık, lojistik, tedarik zinciri yönetimi ve daha birçok endüstride blockchain’in nasıl kullanılabileceğinin anlaşılmasını içerir. Ek olarak blockchain’in potansiyel faydaları ve zorlukları hakkında bilgi sahibi olmak, doğru kararlar almak ve bu teknolojinin sağladığı fırsatları en iyi şekilde değerlendirmek için oldukça kıymetli.
Sıkça Sorulan Sorular
Blockchain ne zaman çıktı?
İlk blok zincir, 1990’larda keşfedilse de efektif olarak ilk kez 2008’de Satoshi Nakamoto olarak tanınan bir kişi veya topluluk tarafından kullanılmaya başlandı..
Blockchain coin’leri hangileri?
Litecoin (LTC), Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH), Solana (SOL) ve Monero (XMR) gibi coin türlerini, kendi blok zinciri olan coin’ler arasında saymak mümkün.
Blockchain geliştiricisi nasıl olunur?
Blockchain geliştiricisi olmak için öncelikle temel programlama bilgisine sahip olmalı ve ardından blockchain teknolojisi ve kripto para birimleri hakkında derinlemesine bir anlayış geliştirmelisin. Sonrasında Ethereum, Hyperledger veya Corda gibi popüler blockchain platformlarını ve akıllı sözleşme dillerini öğrenerek pratik deneyim kazanabilirsin.
Blockchain nerelerde kullanılır?
Blockchain teknolojisi; finansal işlemlerden sağlık sektörüne, tedarik zinciri yönetiminden gayrimenkul sektörüne çok çeşitli ve geniş bir yelpazede kullanılır.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Detaylı bilgi için lütfen tıklayınız.
